معرفی فلامنکو

“همین هوایی که تنفس می کنیم، سرشار از احساسات فلامنکو است.” رامون مونتویا

معرفی سبک و گیتار فلامنکو

فلامنکو ، در یک تعریف بسیار ساده ، به موسیقی محلی و سنتی اسپانیا و به ویژه آندلس ( قسمت جنوبی اسپانیا ) اطلاق میشود که تشکیل یافته از عناصر متعددی است. این عناصر شامل گیتار فلامنکو (Guitarra Flamenca) ، آواز (Cante) ، رقص (Baile) ، کف زدن (Palmas) ، کاخن (Cajon) ، رقص پا و … می باشد.

البته در اجراهای فلامنکو معمولا از تمامی این عناصر به صورت همزمان استفاده نمی شود ، ولی گیتار و آواز عناصری هستند که تقریبا در اکثر اجراها مورد استفاده قرار می گیرند.

اهمیت گیتار در موسیقی فلامنکو

اهمیت گیتار در فلامنکو بسیار زیاد است و در واقع تنها عنصر فلامنکو میباشد که به تنهایی نیز قادر به هنر نمایی است. گیتار ، نقش مهم و محوری خود را در هنر فلامنکو مرهون هنر نمایی استادانی چون “نینیو ریکاردو” و “دون رامون مونتویا” است. به خصوص “دون رامون مونتویا”ی کبیر که توانست با اضافه کردن تکنیک های زیبا و گوش نواز مثل ترمولوی پنج نتی به گیتار فلامنکو ، زیبایی خاصی به آن ببخشد و همگان را شیفته هنر نمایی خود کند.

در واقع ارتقای مقام گیتار به عنوان یک ساز تکنواز در دوره های اخیر صورت گرفته است. زیرا فلامنکو در ابتدای پیدایش ، موسیقی مردم عامه ای بود که در جوامع کوچکشان در هنر یکدیگر سهیم بودند ، در هنگام کار یا در اوقات فراغت با هم می خواندند و خواندنشان را صدای ابزار کارشان ( مثلا” چکش آهنگری ) یا دست زدن و یا فرم های ساده ضربه زدن همانند تکه های چوب بر زمین همراهی می کردند. بنابراین گیتار بخش حیاتی و با اهمیتی از این فلامنکوی اولیه نبوده است. ولی در اواخر قرن بیستم بود که گیتاریست ها ، اندک اندک شهرت خود را به عنوان نوازنده ( به هر دو صورت تکنواز یا همراهی کننده ) آنگونه که استحقاقش را داشتند به دست آوردند.

تاریخچه و پیدایش موسیقی فلامنکو

در مورد چگونگی پیدایش فلامنکو و تاریخچه آن مطالب بسیاری گفته شده ولی هیچ یک از تاریخ نویسان فلامنکو ، هنوز به توافق کلی در مورد به وجود آمدن فلامنکو نرسیده اند. آنچه مسلم است این است که کولی ها ، آندلسی ها ، اعراب مغربی ( مورها ) و مسیحیان در شکل گیری هنر فلامنکو تاثیر گذار بوده اند ، ولی هیچ کس نمی تواند به طور قطع تاثیر هر کدام را بر فلامنکو مشخص کند. در این موارد افسانه ها فراوانند ولی حقایق مسلم و مستند کمیاب!

در این میان کولی ها ( Gipsy ) نقش انکار ناپذیری در پیدایش فلامنکو دارند. امروزه نیز بسیاری از دستگاه های فلامنکو نظیر سولئارس ، سگیریاس ، بولریاس و … را به کولی ها نسبت می دهند و هم اکنون در اسپانیا جمع کثیری از نوازندگان و خواننده های فلامنکو را کولی ها تشکیل می دهند.

کولی ها مردم سرگردان و رنج کشیده ای بودند که در قرن پانزدهم میلادی از هند وارد خاک اسپانیا شدند و پس از تحمل سال ها آزار و اذیت در اندلس مستقر گردیدند که همین جوامع کولی نشین به یکی از عوامل پیدایش فلامنکو در آندلس تبدیل شدند. کولی ها مردم بسیار فقیری بودند که به خاطر استعدادشان در خواندن و رقصیدن مشهور بودند. آنها حالت خاصی در تولید صدایشان داشتند که به صورت شاعرانه “اندوه گلویی” نامیده می شد و مشخصه آن صدای دو رگه خواننده بود. خصوصیتی که هم اکنون نیز در صدای خواننده های کولی کاملا مشهود است.

تاثیر کولی ها بر اشعار سنتی فلامنکو نیز کاملا بدیهی می باشد. نشانه آن نیز اشارات فراوان و متعددی است که این اشعار به تراژدی ها و ستمدیدگی های فردی زندگی آنان ، ویرانی و مرگ ، ماجراهای غم انگیز عشقی و نیز سکونتشان در مزارع به عنوان آهنگر و نقره ساز دارند.

نقل قولی از یک خواننده مشهور کولی به نام تیا آنیکا لا پیر نیاکا وجود دارد که گفته است : “وقتی که آواز دلخواه خود را می خوانم ، طعمی از خون در دهانم احساس می کنم.” این جمله به وضوح ، نمایانگر احساسات عمیق و دردناک کولی ها در موسیقی فلامنکو می باشد.

البته نقش جوامع دیگر نظیر اندلسی ها ، مورها ، مسلمانان و مسیحیان را نیز در پیدایش فلامنکو نمی توان نادیده گرفت. زیرا به طور یقین آوازهای عربی غیر کولی نیز نظیر فاندانگو وجود داشته که همزمان با کولی ها ، توسط غیر کولی ها تنظیم شده و شهرت یافته اند. یا دستگاه ها و آواز های دیگری نظیر آلگریا ، سویانا ، فاروکا و … که دارای مظمون های شادی آور می باشند و از مناطقی در آندلس مثل کادیز ( Cadiz ) ، سویا ( ُSevilla ) ، و استان آستریاس در شمال اسپانیا نشات گرفته اند.

زادگاه اصلی پیدایش فلامنکو ( به عقیده بسیاری از مورخان ) مکانی در آندلس به نام خرز دلا فرونتا بوده و سپس به مناطقی مثل مالاگا ، سویا ، روندا و سایر مناطق گسترش یافته است. سپس این موسیقی تحت تاثیر عناصری از قبیل موری، اسلامی ، یونانی ، عبری ، هندو ، فارسی و بیزانسی واقع شد که همگی با هم ترکیب منحصر به فرد فرهنگ موسیقیایی اندلس را به وجود آوردند. این ترکیبات به طریق خاصی و با اندکی الهام از موسیقی آمریکای جنوبی ، تبدیل به طلای ناب فلامنکو گردیدند.

اما برای شناخت تخصصی تر موسیقی فلامنکو ، لزوم آشنایی با اصطلاحات دیگری نظیر پائولو ( توکه ) ، کمپاس و آیره نیز احساس می شود.

دستگاه های فلامنکو

فلامنکو به دستگاه ها یا فرم های موسیقیایی متعددی تقسیم بندی می شود که به هر یک از این دستگاه ها یک پائولو یا توکه گفته می شود. نمونه هایی از پائولوهای فلامنکو عبارتند از : سولئارس ، آلگریاس ، مالاگنیا ، بولریاس ، فاندانگو ، سگیریاس و … هر پائولو دارای ساختار ریتمیک مشخصی است که دارای تأکید هایی می باشد. به این ساختار ریتمیک توکه ، در اصطلاح فلامنکو کمپاس گفته می شود که در لغت به معنی دوره می باشد. این الگوها با تکرارهای بی وقفه ، تپشی حیات بخش را در ریتم های فلامنکو ایجاد می نمایند ، همانگونه که ضربان قلب به زندگی جوش و خروش و معنا می دهد. رعایت دقیق کمپاس توسط نوازنده گیتار یا کاخون ، و یا حتی خواننده است که می تواند معنای عمیق هر قطعه را به وضوح به شنونده منتقل کند. البته توکه هایی نیز وجود دارند که که دارای وزن آزاد می باشند و کمپاس آنها از قاعده خاصی پیروی نمی کند که به آنها توکه لیبره یا توکه های آزاد گفته می شود. گرانادیناس نمونه ای از توکه لیبره در فلامنکوست که زادگاه آن شهر باستانی گرانادا در جنوب اسپانیاست. گرانادیناس کیفیتی آراسته ، غنی و شرقی دارد که منعکس کننده تاثیر مورها بر موسیقی فلامنکوست ، چرا که این منطقه بیش از 2500 سال تحت سلطه مورها بوده است. به دلیل آراستگی عاشقانه و چشمگیر ، موسیقی توکه گرانادیناس برای تکنوازی گیتار بسیار زیبا و سرشار از احساس و آرزو است که به طرز شگفت انگیزی تصاویر و صداهای این شهر جادویی را روایت می کند.
اصطلاح مهم دیگر در فلامنکو آیره است. آیره به معنای تحت اللفظی هوا بوده و از این پس هر جا سخن از فلامنکو به میان آید آن را خواهید شنید. این واژه در فلامنکو ، به معنی کیفیت ، نشاط و حال و هوای اجرای فلامنکو می باشد و نه تنها به فرم و سرعت توکه ، بلکه با سبک خاص و حالت شخصیتی نوازنده یا خواننده معین می شود. یعنی اگر یک قطعه به طور مشابه ، توسط چند گیتاریست مختلف اجرا شود ، چند نوع مختلف از آیره را به شنونده منتقل می کند! در عمومی ترین تعریف می توان گفت که آیره همان نیروی سحرآمیزی است که به فلامنکو ، “هویت فلامنکویی” ذاتی اش را می دهد. آیره معنایی است که موسیقی را گویا می سازد تا عواطف و احساسات را بر انگیزد و در شدیدترین حالت ، مو را به تن شنونده راست کند. در توکه های جدی مانند سگیریاس ، که دارای آوازهای پرمعنا می باشند ، احساس آیره پرشور و معمولا” غمناک است. در این حالت اگر احساسات بسیار شورمند باشند ، اصطلاحا” گفته می شود که گیتار سوگوار است و غم های سیاه ( در زبان کولی ها ducas negras ) را روایت می کند. اما در انواع نه چندان جدی تر توکه ، احتمال شادابی و وجدانگیز بودن آیره بیشتر است و جریان موسیقی بی مهاباتر و صریح تر می گردد.
در شخصی ترین حالت ، آیره همان جوهر خاصی است که نوازندگی هر یک از اساتید فلامنکو را منحصر به فرد ، و بی درنگ قابل تشخیص می سازد. آیره یک نوازنده بزرگ در ابعاد “نینیو ریکاردو” ی فقید ، تجلی خارق العاده و ملموس شخصیت اوست که هنوز هم به طور وصف ناپذیری قابل درک است. احساس کردن انواع مختلف آیره در فلامنکو و توانایی بیان آنان توسط گیتار ، مهارت هایی هستند که تنها با غرق شدن در عالم فلامنکو در انسان پیشرفت خواهند کرد و این کار نیاز به تعهد قلبی و پرورش عشق درونی و عمیق نسبت به هنر فلامنکو خواهد داشت.
موسیقی فلامنکو سرشار از انواع احساسات و لحظه های فرا زمینی است و تمامی حالات انسان را در وجود خود بیان می کند.این لحظات فرا زمینی در اصطلاح فلامنکو ، duende نامیده می شوند.
duende در لغت به معنی جن و پری است ، ولی در هنر فلامنکو به لحظاتی اطلاق می شود که در آن نوازنده ، خواننده و یا شنونده تحت تاثیر احساسات عمیق فلامنکو قرار می گیرد. این لحظه ، تجربه ای از حقیقت مطلق است که در آن شخص به یکباره به ژرفا می رود ، به عمق احساسات در آشکارترین و حزن انگیز ترین صورت می رسد و می تواند هر چیزی را همانگونه که هست احساس نماید.
شنونده یک هنرمند عاشق لحظه فرا رسیدن دوئنده را تشخیص می دهد ، اما دوئنده به سرعت و نامحسوس از او عبور می کند. شنونده به شوک ناشی از دوئنده با سکوت محض و یا با زمزمه ناخودآگاه OLE پاسخ می دهد … لحظه ای که در آن دست هایی نامرئی روح را نوازش می دهند …

4.8/5 - (5 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا
ویژه مشترکین اکانت پایه گیتارشکسته

با اشتراک از ویژگی های زیر استفاده کنید:

  • -تغییر گام آکورد
  • -دانلود فایل PDF آکورد
  • -تبدیل دیِز به بمل و برعکس ♯↔♭
  • -مشاهده ویدئو آکورد های دارای اجرا

اکانت دارید؟ وارد شوید